Proje Tanımı

Misyon

• Kamu ve araştırmacıların dünyanın kritik bir bölgesini ve son çok ırklı imparatorluklarından birini daha iyi anlamasına yardımcı olacak kaynak yaratmak.

• Osmanlı İmparatorluğuna ait ana kaynakların tüm dünyada ulaşılabilirliğini olumlu yönde değiştirmek.

• Daha güvenli bir dünya için gerekli olan daha bilinçli ve düşünceli uluslararası anlayışın kurulmasına katkıda bulunmak.

Mantık

• Osmanlı İmparatorluğu modern zamanların son Avrasya imparatorluğu olup 14. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüştür. Bu süre içerisinde doğuda Kuzey Afrikadan İslamın kutsal topraklarına, Orta Asyaya, batıda Yunanistan ve Balkanlara kadar çok geniş bir alana hükmetmiştir.

• Osmanlıların, Bosna, Yugoslavya, Kosova, Arnavutluk, Irak, Kuveyt, Suriye, Filistin/İsrail, Mısır, Lübnan, Libya gibi, bugün tüm dünya için hayati önem taşıyan bölgelerin, yaşama ve düşünce sistemlerine çok önemli etkileri olmuştur. 

• Osmanlılar ve onların bugünkü yaşama bıraktıkları etkiler konusunda çok az bilgiye sahibiz.

Neden Arşiv? Neden Metinler?

·        Metinler ana kaynak, ama herşey değil. Osmanlı düşünce sistemi, kültürü, politikası ve sosyal yaşamını anlayabilmemiz için vergi tutanaklarıdan dini, tarihi kayıtlara ve şiirlere kadar geniş bir yazılı alana ulaşabilmemiz gerekmektedir. Bu metinleri okuyan uzmanlar herkese daha geniş bir anlayışın kapılarını açmaktadır.

·        Önemli Osmanlı metinlerine ulaşım çok kısıtlı. İspanya, İngiltere, Hapsburg ve Fransa gibi bilinen imparatorlukların aksine birçok önemli Osmanlı metinleri sadece elyazması ve çoğu zaman da kusurlu bir halde bulunmaktadır. Bir Shakespeare oyununu ya da Don Quixote’ yi okumak için önce kütüphaneyi kullanma izni için yaklaşık 6 ay beklemeniz  ve daha sonra da  Londra ya da Madrid’e gitmeniz, el yazması metni kısıtlı bir zamanda, özel bir odada, bir kütüphanecinin gözetimi altında okumanız gerektiğini bir düşünün. Birçok Osmanlı metinleri için durum böyle. Bu gibi engellerin metinlerin çevirilerini kamuya açık hale getirmek isteyenlere ne gibi zorluklar getireceğini tahmin etmek zor değil.

·        Osmanlı metinlerini çözümlemek ve çevirmek için kaynaklar yetersiz. Henüz kapsamlı bir Osmanlıca tarihi sözlük bulunmamaktadır. Bugün yaygın olarak kullanılan Osmanlıca – İngilizce sözlük 19. yüzyılda tamamlanmıştır. Diğer bir yaygın sözlük olan Osmanlıca – Latince sözlük ise 17. yüzyıldan kalmadır.

·        Metinlere kısıtlı ulaşım kısıtlı bilgi demek. Kısıtlı bilgi her düzeyde eksik anlayış ve yanlış kararlara yol açacaktır.

OTAP 

• OTAP uluslararası ortak bir proje olup amacı bilgisayar teknolojisi ve Bilişim Ağı (www) kaynaklarını kullanarak çevriyazı Osmanlı metinlerini ve kaynaklarını dünyanın kullanımına sunmaktadır.

• OTAP esas işlevi olan Osmanlı çevriyazı metinlerini araştırılabilir ve çözümlenebilir bir şekilde WEB’ de yayınlamak dışında birçok ilgili projeye de kaynak ve şemsiye olma görevini üstlenmiştir.

• OTAP  Profesör Walter Andrews (UW) ve Profesör Mehmet Kalpaklı (Bilkent) yönetiminde Seattle’ da Washington Üniversitesi ve Ankara’ da Bilkent Üniversitesi tarafından ortak olarak desteklenmektedir. Proje, Washington Üniversitesi Güzel Sanatlar ve İnsani Bilimler İleri Düzey Araştırma Merkezi (CARTAH), Halil İnalcık Osmanlı Araştırmaları Merkezi, Türk Araştırma Enstitüsü ve Washington Üniversitesi Royalty Research Fund tarafından desteklenmiştir. OTAP’ ın tanınmış uluslararası 8 biliminsanından oluşan bir Danışma Kurulu ve konusunda uzman 6 teknik danışmanı bulunmaktadır. Her geçen gün artmakta olan Orta Doğu, Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’ dan katılımcılarımızın sayısı elliye ulaşmıştır.

İlgili Projeler

• Tarihi Osmanlıca Sözlük . (OHD) Osmanlıca elektronik, çevrimiçi (on-line) tarihi sözlük,  Almanya’ da Bamberg Üniversitesinden konusunda uzman leksikograf Profesör Semih Tezcan yönetiminde henüz planlama aşamasındadır. Sözlük, Otap arşiviyle Prof. Tezcan’ ın Eski Anadolu Projesi çerçevesinde topladığı malzemeleri kullanarak, Oxford İngilizce Sözlüğü modelinde sözcüklerin tarihi olarak doğru tanımlarını örnek kullanımları ile verecektir. Osmanlı Türkçesi için böyle bir kaynak henüz bulunmamaktadır.

• Osmanlı Edebiyatı Biyografik-Bibliyografik Veri Tabanı (BIDOL) Osmanlı yazarları ve yapıtları hakkında bilgilerin birarada toplandığı bir ansiklopedidir. Michigan Üniversitesinden Prof. Gottfried Hagen, arşivin geçmiş bilgisini içerecek ve genişletecek bu proje için veritabanını oluşturmaktadır. Bu proje tamamlandığında Osmanlı İmparatorluğu hakkında eşsiz bir bilgi kaynağı olacaktır.

• Eleştirel Metin Gurubu. Ankara’ da Profesör Mustafa İsen başkanlığında bir gurup, Türk kütüphaneleri ile Avrupa ve Amerikada bulunan ve toplam sayıları 600 000’ i bulan Osmanlı el yazmaları arasında  hangilerinin öncelikle çevriyazılarının ve çevirilerinin yapılması gerektiğini öngören bir liste oluşturmak için incelemeler yapmaktadırlar. Bu tür bir liste henüz bulunmamaktadır.

Gelecekte OTAP

OTAP, Osmanlı metinlerine bağlı olarak bilgi kaynaklarının gelişimini ve büyümesini desteklemeyi amaçlamaktadır. Yakın gelecek planlarımız aşağıdakileri kapsamakta ancak bunlarla kısıtlı olmamaktadır.

• Metinden, detaylı istatiksel dil çözümlemesine veya bir kelimeden sözlüğe ve bu sözcüğün belli bir zamanda kullanımını örneklerle açıklamaya geçmek.

• Çevriyazı metinden dijital el yazmasına geçmek.

• Bir isimden biyokrafik bilgisine bağlanmak.

• Bir metinden çeviriye oradan da metin hakkında bilimsel çalışmalara bağlanmak.

• Bir isim ya da konudan metne ya da metinlere oradan da hem genel hem de detaylı bilgilere ulaşmak. 

OTAP’ ın geleceği bilgi teknolojisinin geleceği. Çok çeşitli ve farklı kaynakları yepyeni formlarla bir araya getirebilmenin eşiğinde olup, dünya anlayışımızı çarpıcı bir şekilde değiştirmeyi hedeflemekteyiz.