| Başlık/Title: | Fetāvā-yı ʿAbdurrahim |
| Yazar/Author: | ʿAbdurrahim Efendi |
| Editör/Editor: | Abdurrahman Atcıl |
| Edisyon/Edition: | Elektronik edisyon/Electronic edition |
| Sorumluluk/Responsibility: | OTAP |
| Kapsam/Extent: | pp. 399- 402 (Fī al-Taḥlīf ve Fīhi iḳāmetu el beyyine baʿde al-taḥlīf); 32 fetva |
| Yayıncı/Publisher: | Istanbul: Dar üt-tıbaat ül-Mamuret üs-Sultaniye |
| Yazılış tarihi/Date of composition: | (d.1649) |
| Basılış tarihi/Date of print publication: | 1243/1827 |
| Telif/Copyright: | OTAP |
| Notlar/Notes: | A copy of the printed text are available at Bayerische Staatsbibliothek (Bavarian State Library, BSB), München, D-80539 Germany. |
| Metin kimlik no/Text ID number: | N/A |
| -1. - |
| Zeyd iñ Hind den iştira ve ḳabż ettigi bir degirmen için ʿAmr Hind ol degirmeni Zeyd den muḳaddem bana beyʿėtmişdi deyü daʿva ve Zeyd inkār eylese ḥālen ʿAmr Hind·i mezbūreye ol degirmeni Zeyd den muḳaddem kendüye beyʿėtmedigine yemīn vėrdirmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| -2. - |
| Zeyd ʿAmr dan bikr cāriyem Hind i vatˀ idüb bekāretini izāle eylediñ deyü daʿva ve ʿAmr inkār idüb Zeyd müddeʿasını is̲bāt ėdemese ʿAmr a yemīn verdirmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Noḳṣān·ı bekāret daʿva ederse olur |
| - 3. - |
| Zeyd fevt olub ẓāhirde ḳızı Hind den ġayri vāris̲i olmamaġla terekesini Hind ḳabż ėttikden soñra ʿAmr żuhūr idüb ben Zeyd iñ liebeveyn ʿammi oġlunuñ oġluyum deyü maḳbūżu olan terekeden ḥissesini daʿva ve Hind inkār ėttikde ʿAmr müddeʿasını is̲bāt ėdemiyicek Hind e yemīn verdirmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 4. - |
| Zeyd fevt olub zevcesi Hind i ve ḳarındaşı ʿAmr ı terk eyledikden soñra ʿAmr Hind den tereke·i Zeyd den şu maḳūle ve şu ḳadar eşyāyı iẖfā eylediñ deyü daʿva ve Hind inkār eylese ʿAmr Hind e yemīn vėrdirmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 5. - |
| Bir ḳaṣabada gümrük emīni olan Zeyd aẖar diyardan es̲vab getürüb ticāret eden kimesnelere siz şu ḳadar gümrük es̲vabı saklamadıñız mı deyü yemīn verdirmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 6. - |
| Zeyd ʿAmr benim s̲eyyib cariyem Hind e zinā eyledi deyü ʿAmr dan daʿva ve ʿAmr inkār eylese Zeyd ʿAmr a Hind e zinā etmedigine yemīn verdirmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 7. - |
| Hind ṣıḥḥatinde bir mülk menzilini ʿAmr a s̲emen·i maʿlūme beyʿ ve teslīm ve s̲emenin aldım deyü ikrār idüb ḥuccet ėttirdikden soñra Hind fevt oldukda veres̲esi ʿAmr a Hind s̲emen·i mezbūreyi ḳabz itmediñ ḳabz ėttim deyü kāẕibeten iḳrār ėtmişdim deyüb ʿAmr a Hind ol ikrārında kaẕibe olmadıġına ḥākime yemīn vėrdirmege ḳādir olurlar mı |
| El-Cevāb Olurlar |
| - 8. - |
| Zeyd ʿAmr a şu ḳadar aḳçe deynim vardır deyü iḳrār ėttikden soñra iḳrārında kāẕib olmadıġına ʿAmr a yemīn vėrdirmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 9. - |
| Hind·i müteveffanıñ veres̲esi Hind iñ vālidesi Zeyneb e tereke·i Hind den aʿyāndan bir ʿaynı taʿyin ėtmeksizin bir nesne aẖẕ ve iẖfa ėtmedigi deyü yemīn vėrdirmege ḳādir olurlar mı |
| El-Cevāb Olmazlar |
| - 10. - |
| Zeyd sipāhinin reʿayası maḥṣūllerinin ʿöşrünü Zeyd e vėrir olduḳlarında Zeyd mezbūrlara bundan maʿada şu ḳadar ʿöşr saḳlamışsız deyüb mezbūrlara ol miḳdar ʿöşr saḳlamadıḳlarına yemīn verdirmege kadir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 11. - |
| Hind Zeyd den sen baña cebren zinā eylediñ deyü daʿva ve Zeyd inkār ėdüb Hind müddeʿasını is̲bat ėdemeyecek Zeyd e yemīn verdirmege ḳādire olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 12. - |
| Hind·i saġīre fevt olduḳda Hind iñ veres̲esi vaṣisi Zeyd e sen mal·ı saġīrden şu ḳadar aḳçeyi saġīrin metaʿı ile saġīr için ilzām·ı ribḥ idüb ʿAmr dan vech·i şerʿī üzre şu ḳadar ribḥ aẖẕ eylediñ deyü daʿva idüb Zeyd inkār eylese veres̲e·i mezbūre Zeyd e yemīn vėrdirmege ḳādir olurlar mı |
| El-Cevāb Olurlar |
| - 13. - |
| Zeyd·i ẕimmi ʿAmr dan baʿzı ḥuḳūk daʿva ėdüb ʿAmr münker olmaġla Zeyd is̲bat ėdemeyüb ʿAmr a yemīn teklīf ėttikde ʿAmr kelām·ı şerīfe yemīn ėdüb Zeyd muʿārażadan menʿ olunmuşken Zeyd kelām·ı şerīfe yemīn şerʿi degildir dese Zeyd e ne lāzım olur |
| El-Cevāb Kelām·ı şerīfi inzāl eden Ḥazreti Allah ḥaḳḳı içün deyü yemīn ėdicek saḥīḥdir Zeyd iñ sözüne iʿtibār olunmaz |
| - 14. - |
| Zeyd ʿAmr a yemīn vėmek lāzım geldikde ʿAmr a gel şu muṣḥaf·ı şerīfe el ḳoyub yemīn eyle dėdikde ʿAmr ben muṣḥaf·ı şerīfe yemīn ėtmem dėse yemīnden nukūl ėtmiş olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 15. - |
| Zeyd ʿAmr dan baña zānisiñ deyü şetm eylediñ deyü daʿva ve ʿAmr inkār idüb Zeyd müddeʿāsını is̲bāt ėdemeyecek ʿAmr a yemīn verdirmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 16. - |
| Zeyd fevt olub zevcesi Hind i ve sāir veres̲esini terk ettikde Hind Zeyd ẕimmetinde deyn·i şerʿīn şu ḳadar aḳçe ḥaḳḳım vardır deyü daʿva ve sāir veres̲e inkār ėttiklerinde Hind in müddeʿāsına baʿzı kimesneler şehādet ėttiklerinde Hind meblag·ı mezbūrı Zeyd den bir vechile istīfā etmedigine yemīn etmedin meblag·ı mezbūrı almaga ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 17. - |
| Zeyd ʿAmr a bi el defeʿāt saña şu ḳadar aḳçe ile şu ḳadar ġuruş iḳrāz ėtmişdim deyü daʿva ve ʿAmr inkār eylemekle Zeyd is̲bāta ḳādir olmayub ʿAmr a yemīn vėrmek lāzım geldikde her biri için başḳa başḳa yemīn ėtmek lāzım mıdır yoẖsa cümlesi içün bir kere yemīn kifāyet ėder mi |
| El-Cevāb Bir kere yemīn kifāyet ėder |
| - 18. - |
| Zeyd ʿAmr dan bir meclisde birḳaç madde daʿva ve ʿAmr inkār idüb Zeyd iḳāmet·i beyyine ėdememekle ʿAmr a yemīn vėrmek lāzım olduḳda her bir madde içün başḳa başḳa yemīn vermek lāzım mıdır yoẖsa cümle mevādd içün bir yemīn kifāyet ėder mi |
| El-Cevāb Bir yemīn kifāyet ėder |
| - 19. - |
| Hind fevt olub zevci Zeyd i ve sāir veres̲esini terk ėttikde ḳable el ḳısme Zeyd daẖī fevt olub zevcesi Zeyneb i ve ḳız karındāşı ʿĀişe yi terk ėttikde tereke·i Hind iñ cümlesini Zeyneb ḳabż ėtmekle Hind iñ sāir veres̲esi Zeyneb iñ yedinde olan terekeden ḥiṣṣelerini aldıklarından soñra Zeyneb e tereke·i Hind den şu maḳūle eşyāyı daẖī aẖẕ ve iẖfa ėtmedigine yemīn vėrdirdiklerinden soñra ʿĀişe daẖī Zeyneb iñ yedinde olan terekeden Zeyd iñ ḥiṣṣesinden ḥiṣṣesini Zeyneb den aldıkdan soñra Zeyneb e tereke·i Hind den ol makūle eşyāyı aẖẕ ve iẖfā ėtmedigine tekrār yemīn verdirmege ḳādire olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 20. - |
| Hind Zeyd den seni zevcem ʿAmr·ı müteveffānıñ terekesinden ḥiṣṣeme iṣābet eden şu ḳadar aḳçemi sāir veres̲eden ḳabża tevkīl idüb sen daẖī meblaġ·ı mezbūrı ḳabż idüb lākin baña vermeyüb yediñde ḳaldı deyü daʿva ėttikde Zeyd gerçek vech·i muḥarrer üzere meblaġ·ı mezbūrı ḳabż itmişdim lākin saña vermişdim deyüb Hind inkār ėtmekle murāfaʿa oldukları ḥākim Hind iñ ṭalebi ile vech·i şerʿī üzere yemīn teklīf ėttikde Zeyd yemīnden nukūl ėtmekle ḥākim meblaġ·ı mezbūrı Zeyd den Hind e ḥükm ėttikden soñra Zeyd ben meblaġ·ı mezbūrı Hind e vėrüb üzerine redd ü żamān lazım olmadıgına yemīn ėderim dėse ḳavline iltifāt olunur mu |
| El-Cevāb Olunmaz |
| - 21. - |
| Zeyd iñ ümm·ü veledi olmayan cāriyesi Hind iñ bir veledi vucūda gelüb veled·i mezbur fevt olub Zeyd cāriyeyi Bekr e beyʿ ve teslīm ėttikden soñra cāriye Zeyd e sen veled·i mezbūrı daʿva ėttiñ deyüb Zeyd daʿvāyı inkār Hind daẖī ikāmet·i beyyine ėdemeyüb Zeyd e ḥākime yemīn vėrdirdikden sonra Hind tekrār ḥākim·i aẖara {h- }uṣūṣ·ı mezbūr içün Zeyd e yemīn verdirmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 22. - |
| Duyūnı terekesini müstaġrika olduġu ḥālde fevt olan Zeyd iñ oġlı ʿAmr tereke·i Zeyd i ḳabżdan imtināʿ ėtmekle ḥākim Bekr i vaṣī naṣbedib baʿdehū Bekr tereke·i Zeyd i dāinleri beyninde ḳısmet ėttikden soñra Bekr ʿAmr dan sen Zeyd iñ şu ḳadar malını aẖẕ ve ḳabż eylediñ deyü daʿva ve ʿAmr inkār idüb Bekr müddeʿāsını is̲bāt ėdememekle ʿAmr a yemīn vėrdirdikden soñra ḥālen Zeyd in sāir dāinleri ʿAmr a tekrār yemīn verdirmege ḳādir olurlar mı |
| El-Cevāb Olmazlar |
| - 23. - |
| Zeyd ʿAmr ıñ yedinde olan māl içün sen benden ġaṣb ėttin deyü daʿvā ve müddeʿāsını beyyine ile is̲bāt ėdüb ḥukm olundukdan soñra ʿAmr Zeyd e sen baña iftirā ėdüb kiẕb ve zūr ile daʿva ėtmedigine yemīn eyle dimege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 24. - |
| Zeyd fevt olub saġīre ḳızı Zeyneb i ve liebeveyn ʿammi oġulları Bekr ve Bişr i terk ėttikde tereke·i Zeyd iñ cümlesini Zeyneb iñ vaṣīsi Ḫālid ḳabż ėttikden soñra Bekr ve Bişr gelüb ḥiṣṣelerini vaṣī yedinde olan terekeden ṭaleb ve aẖẕ murād ėttiklerinde sende terekeden şu makūle metāʿ vardır āndan ḥiṣṣelerimizi vėr dėyüb vaṣī münker olmaġla mezbūrlar yedinde ol maḳūle metāʿ olmadıgına vaṣıyy·i mezbūra yemīn verdirmege ḳādir olurlar mı |
| El-Cevāb Olurlar |
| - 25. - |
| Zeyd iñ Hind·i ḥāmil ile bir ḥuḳūk daʿvāsı olub Hind e yemīn teveccüh ėttikde Hind ben vazʿ·ı ḥaml ėtmeyince yemīn etmem deyüb nukūl eylese ol ḥuḳūḳ Hind üzerine ḥükm olunur mu |
| El-Cevāb Olunur |
| - 26. - |
| Zeyd Amr·ı müteveffānıñ terekesini ḳabż ėden veres̲esinden ʿAmr ẕimmetinde deyn·i şerʿīden şu ḳadar aḳçe ḥaḳḳım vardır tereke·i vāfiyesinden veriñ deyü daʿvā ve ānlar inkār idüb Zeyd müddeʿāsını is̲bāt ėdememekle veres̲e·i mezbūreyi ʿadem i ʿilmlerine başḳa başḳa taḥlīfe ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 27. - |
| Zeyd iñ ʿAmr ile olan daʿvāsı içün ʿAmr a yemīn vėrmek lāzım oldukda ʿAmr yemīn billāh ėtmekden mubālātı olmamaġla Zeyd ḳāżıya ʿAmr a ṭalāḳa yemīn vėr deyü ilcāh eylese ḳāżı·ı mezbūr daẖī ʿAmr a ṭalāḳa yemin vėrmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Fi zemāninā olur, amma nukūl ile ḳaża olunmaz |
| - 28. - |
| Zeyd iñ ʿAmr ile olan daʿvāsı için ʿAmr a yemīn vėrilmek lāzım oldukda ʿAmr ıñ yemīn billāh ėtmekden mubālātı olmamakla ḳāżı ṣıfātullāhdan baʿżını ẕikr ile taġlīz ėdüb yemīn vermege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 29. - |
| Zeyd i ñ Amr ile bir ẖuṣūṣ a müteʿalliḳa daʿvāsına Bekr ve Bişr şehādet ėttiklerinde ʿAmr şehādetlerinde ḳaẕib olmadıḳlarına murāfaʿa olduḳları ḥākime şāhidlere yemīn vėr deyü ilcāh eylese ḥākim yemīn vermege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Fi zemāninā olur. Lākin yemīnden nukūl ėderlerse ʿadāletlerine ẖalel gelmez |
| - 30. - |
| Hind Zeyd ve ʿAmr siz benim Bekr ile felān ẖuṣūṣa müteʿalliḳa daʿvāmda şāhidlersiz geliñ şehādet eyleñ dėdikde Zeyd ve ʿAmr biz seniñ müddeʿāna şāhidler degiliz ve aṣla bilmeziz dėdiklerinde Hind mezbūrlara bilmedigiñize geli ñ ḥ ākim ḥużūrunda yemīn eyleñ deyü cebre ḳādire olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 31. - |
| Zeyd ʿAmr dan senden deyn·i şerʿīden şu ḳadar aḳçe ḥaḳḳım vardır deyü daʿvā eyledikde ben meblaġ·ı mezbūrı bi el temām saña vėrdim deyüb lākin is̲bāt ėdemeyüb Zeyd almadıgına yemīn edüb ol miḳdār aḳçeyi ʿAmr dan aldıḳdan soñra ʿAmr müddeʿāsına iḳāmet·i beyyine eylese meblag·ı mezbūrı Zeyd den gerü almaga ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 32. - |
| Zeyd ʿAmr dan bir miḳdār aḳçe daʿvā ėttikde ʿAmr münker olmaġla Zeyd iḳāmet·i beyyine ėdemeyüb ḳāżı ʿAmr a yemīn vėrmiş olsa ḥālen Zeyd beyyinesini iḳāmet idüb müddeʿāsını Amr ıñ müvācehesinde is̲bāt ėdicek meblaġ·ı mezbūrı Amr dan almaga ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |