| Başlık/Title: | Fetāvā-yı Feyziyye |
| Yazar/Author: | Feyzullah Efendi |
| Editör/Editor: | Abdurrahman Atcıl |
| Edisyon/Edition: | Elektronik edisyon/Electronic edition |
| Sorumluluk/Responsibility: | OTAP |
| Kapsam/Extent: | pp. 286-292 (Kitābu'l-Kāżā; Fī el-Ḥabs; Fī Kitāb el-Kāżī); 23 fetva |
| Yayıncı/Publisher: | Istanbul: Dar üt-tıbaat ül-Amire |
| Yazılış tarihi/Date of composition: | (d.1703) |
| Basılış tarihi/Date of print publication: | 1266/1850 |
| Telif/Copyright: | OTAP |
| Notlar/Notes: | Sabra Follet Meservey wrote a Ph.D. Dissertation on Feyzullah Efendi at Princeton University, in 1965. The dissertation is available through WorldCat. Also, Sülayman Kaya published a latinization of the text, Istanbul: Klasik, 2009 (Osmanlılarda Hukuk ve Toplum Serisi; Law and Society in the Ottoman Empire series) |
| Metin kimlik no/Text ID number: | N/A |
| - 1. - |
| Zeyd ʿAmr ile bir ẖuṣūṣa müteʿalliḳa daʿvāsıñda Bekr ḳāżıya murāfaʿa olduk da Bekr ẖuṣūṣı mezbūrı ḥukm ėtmek için Zeyd den şu ḳadar aḳçe rüşvet alūb ḥukm ėylese ḥukmi nāfiẕ olūr mu |
| El-Cevāb Olmaz ʿAzle musteḥaḳḳ olur |
| - 2. - |
| ʿAskerī olān Zeyd müddeʿī beledī olan müddeʿā ʿaleyhe seniñle ḳāżıʿasker ḥużūrunda murāfaʿa olālım dīdikde ʿAmr rāżı olmāyub kāżı·ı belde ḥużūrunda murāfaʿa olurum demege ḳādir olūr mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 3. - |
| Zeyd·i müteveffānıñ varis̲e·i maʿrūfesi ḳızı Hind terekesini ḳabż ėttikden ṣoñra Zeyneb ?uhūr edüb ben daẖi Zeyd iñ ḳızıyım deyü daʿvā ve müddeʿāsına iḳāmet·i beyyine ėttikde Hind sen Zeyd iñ ḳızı degilsiñ deyü daʿva ve müddeʿāsına iḳāmet·i beyyine ėtmekle murāfaʿā oldukları ḳāżı Hind iñ beyyinesini ḳabūl ve Zeyneb i defʿėylese ḥukmi nāfiẕ olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 4. - |
| Bir beldede ḳāż ı olan Zeyd ḥaḳḳıñda min baʿd belde·i mezbūre ḳurāsıñda çıkub istimāʿ·i deʿāvī etmeye deyü emr-i sulṭānī vārid olmuşken ẖılāfına emr vārid olmadıñ Zeyd ol ḳurāya çıkūb baʿż ı deʿāvī istimāʿ ve ḥukm ėylese ḥukmi nāfiẕ olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 5. - |
| Bir defʿa şerle faṣl olunub ahar ḳāżı tenfīẕ ve imżā eyledigi ẖuṣūṣ yine aslından diñlemek şerʿī olur mu |
| El-Cevāb Emr ·i sulṭānī olmıyıcak olmaz meˀmūr olıcak daẖi sābıḳā şerle faṣl olundugu s̲ābit olıcāk tagyīr olunmaz |
| - 6. - |
| Zeyd·i müteveffānıñ ?āhirde varis̲·i maʿrūfu olmamagla terekesini ḥıf? içün ʿAmr ḳāżı Bekr i ḳayyım naṣb idüb ve bir müddet ḥıf? ve terabbuṣ olunub baʿdehü Zeyd in varis̲i ?uhūr ėtmemekle ʿAmr terekeyi Bekr den alub beytülmāl emini olan Ḫalid e teslīm ėttikden soñra ʿAmr maʿzūl olub baʿdehü Zeyd iñ varis̲i Bişr ?uhūr ėylese Bişr terekeyi Ḫālid den ṭaleb ėtmeyüb mücerret terekeyi Ḫalid e ʿAmr teslīm ėtmekle ʿAmr a tażmīne kādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 7. - |
| Zeyd ʿAmr dan ẕimmetiñde filan cihetten şu ḳadar aḳçe ḥaḳḳım vardır deyü Bekr ḳāżı ḥużūruñda daʿvā ve ʿAmr inkār ėttikde Zeyd in müddeʿāsı s̲ābit olmadıñ Bekr Zeyd iñ ḳavl·i mücerredi ile Zeyd için ʿAmr ıñ üzerine ol ḳadār aḳçe ḥukm ėttim deyüb baʿdehü Bekr Amr ı ḥabs edüb ol ḳadār aḳçeyi ẖilāf·ı şerʿ·i şerīf ʿAmr dan Zeyd e alıverdikden soñra Bekr teʿammuden cūr ettigini ikrār eylese meblaġ·ı mezbūrı Bekr e żamān lāzım olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 8. - |
| Hind bir belde ahālīsinden Zeyd den ẕimmetiñde filan cihetten şu ḳadār aḳçe ḥ ḥaḳḳım vardır deyü daʿvā Zeyd daẖi meblag·ı mezbūrı ben saña edā ėtmişdim deyü daʿva ve Hind inkār eylese Zeyd şāhitlerim bu beldede mevcūtlardır deyü istimhāl ėttikde murāfaʿa oldukları ḳāżı Zeyd e üç güne dek mehl vermek cāiz olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 9. - |
| Bir belde ḳāżısı Zeyd iñ müddeti tamām olmaga ḳarīb oldukda ol ḳażā muʿtād üzere filan ayıñ gurresinden tevḳītle ʿAmr a tevcīh olunduḳdan ṣoñra ol aydan yirmi gün murūr idüb ʿAmr belde·i meẕkūreye varmayub Zeyd e ẖaber·i ʿazl vāsıl olmagla ol beldede yirmi gün ḥukūmet ve şu ḳadār aḳçe iktisāb idüb baʿdehü ʿAmr Zeyd e seniñ yirmi günde iktisāb eyledigiñ meblag·ı mezbūrı benim zamanıma muṣādif olmagla meblag·ı mezbūrı senden alurum demege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 10. - |
| Zeyd ḳāżı ʿAmr dan sen benim ḳāżāmıñ maḥsūlunden şu ḳadār aḳçe almişsıñ deyü ʿAmr ıñ bi gayr·i ḥaḳḳ şu ḳadār aḳçesini alsa ʿAmr meblag·ı mezbūrı Zeyd den istirdāda kādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 11. - |
| Bir ḳażāda nāib olan Zeyd ʿAmr ın Bekr ile bir ẖuṣūṣa müteʿalliḳa daʿvāsını istimaʿ idüb haḳḳ ʿAmr ıñ yediñde olmaġla ẖuṣūṣ·ı mezbūrı ʿAmr a ḥukm ėtmek istedikde ol ḳażāda vālī olan Bişr māniʿ olub ḳāżı naṣbına meʿẕūn degil iken Ḫālid i ḳāżı naṣbedib Ḫālid ol {h- }uṣūsu ẖilāf·ı şerʿ·i şerīf ḥukm ėdip ḥuccet vėrse ḥukmi nāfiẕ ve ḥucceti muʿtebere olūr mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 12. - |
| Zeyd ḳażı aʿmā olub aʿmāsı ḥālinde ʿAmr ve Bekr iñ daʿvālarını istimāʿ ve ḥukm eylese nāfiẕ olūr mu |
| El-Cevāb Olmāz |
| - 13. - |
| Zeyd ʿAmr a olān deynine muḳırr olūb edāda maṭli yoġ iken ʿAmr Zeyd i teʿannüten ḥabs ėttirmege kādir olūr mu |
| El-Cevāb Olmāz |
| - 14. - |
| Zeyd ʿAmr dan sen benim şu ḳadār aḳçe ḳıymetli şu maḳūle abd·i ābıḳımı ġasben aẖẕ eylediñ ḥālen yediñdedir vėr deyü daʿvā ve ʿAmr inkār eylese müddeʿāsına vech·i şerʿī üzere iḳāmet·İ beyyine ėdicek ḥākim ol abdi iḥ?ār ve ṣāḥibine redd içün ʿAmr ı ḥabse ḳādir olūr mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 15. - |
| Zeyd medyūnı ʿAmr ı ḥabs ėttirdikde firār ẖavfı yoġ iken ʿAmr ıñ boynuna zincīr ayaġını ṭomruġa urdurmaga ḳādir olūr mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 16. - |
| Zeyd zevcesi Hind i bilā nafaḳa bıraḳūb aẖar diyara gittikde Hind ḳāżıya vārub kendüye ḳadr·i maʿrūf yevmī şu ḳadār aḳçe nafaḳa taḳdīr ėttirüb baʿdehū bir müddet kendi mālıyla geçindikden sonra Zeyd gelüb Hind nafaḳa·i muḳaddereyi Zeyd den ṭaleb ėttikde Zeyd in edāya ḳudreti var iken mumaṭale ėylese Hind Zeyd i ḥakime ḥabs ėttirmege ḳādir olūr mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 17. - |
| Zeyd ʿAmr dan sen oġlum Bekr i müddet·i sefer baʿīd aẖar beldede mucebi ḳıṣāṣ olan ḳatl ile ḳatl eylediñ deyü daʿvā ve ʿAmr inkār ėdüb Zeyd den beyyine ṭaleb olundukda Zeyd bundaşāhitlerim yokdur şāhitlerim maḥall·i ḳatl olan belde·i mezbūrededir anlar gelince ʿAmr tekfīl olunsun yaẖud ḥabs olunsun demege ḳādir olūr mu |
| El-Cevāb Olmāz |
| - 18. - |
| Zeyd iñ ʿAmr żimmetiñde olan aḳçasını Bekr ḳāżı ḥukm ėdüb ʿAmr mumāṭale ėtmekle Bekr ʿAmr ı çuḳādārı olan Bişr ile zindāna gönderüb Bişr daẖi zindāna götürürken ʿAmr Bişr iñ sunʿsuz firār ve ġaybet idüb Bişr aẖẕa ḳādir olmasa Zeyd Bişr e ʿAmr ı bul yaẖud ẕimmetinde olan ḥaḳḳımı malıñdan edā ėyle deyü cebre ḳādir olūr mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 19. - |
| Zeyd iñ medyūnı ʿAmr ıñ edāya ḳudreti var iken mumāṭale ėtmekle Zeyd ʿAmr ı ḥākime ḥabs ėttirmek istedikde sāir dāinleri rāżı degilleriz deyü ʿAmr ı ḥabs ittirmege ḳādir olūrlar mı |
| El-Cevāb Olmāzlar |
| - 20. - |
| Zeyd·i ẕimmi ʿAmr·ı müslim ẕimmetinde olan şu ḳadār aḳçe ḥaḳḳını Amr dan ṭaleb ittikde ʿAmr ıñ edā·i deyne ḳudreti variken mumāṭale eylese Zeyd ʿAmr ı ḥākime ḥabs ėttirmege ḳādir olūr mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 21. - |
| Zeyd·i medyūn deyni için ḥabs olunmak lāzım olduk da ne ḳadar zaman ḥabs olunur |
| El-Cevāb Reˀy·i ḥakime mufavva ż dır |
| - 22. - |
| Bir belde ahālisinden Zeyd müddet·i sefer baʿīd belde·i uẖrā sākin Amr ile māla müteʿalliḳa daʿvāsıñda beldesi ḳāżısı nāibiñden naḳl·i şerʿī alūb baʿdehū Zeyd belde·i uẖrāya varūb naḳli ibrāz ėttikde ʿAmr mücerred nāib naḳli olmagla ʿamel ėtmem dimege ḳādir olūr mu |
| El-Cevāb Naḳl vėrmege meˀzūn olub naḳilde muʿtebere olan şerāit meriyye olıcak olmāz |
| - 23. - |
| ʿAskerī ṭāifesiñden Zeyd fevt olub liebeveyn ḳız ḳarındaşı ḳızları Hind ve Zeyneb vāris̲leri olmak üzere terekesini ḳabż murād ėttiklerinde müddet·i sefer baʿīd belde·i uẖrā ahālisinden ʿAmr belde·i uẖrā ḳāżısı Bekr e varub ben Zeyd iñ liebeveyn ʿammi oġlunun ġlu ve ḥaṣren vāriṭiyim deyü daʿvā ve muddeʿasını vech·i şerʿī üzere is̲bāt idüb Bekr daẖi nakl·i şerʿī yazdıkda belde·i ūlā ḳāżısı ve usūl ve nuvvābdan vāṣıl olan efendiler ḥużūrlarına deyü taḥrir ėtmekle Amr ol naḳli götürüb belde·i ūlāda ḳassām·ı ʿaskerī olan Bişr e vėrüb Bişr daẖi naḳli Hind ve Zeyneb in muvācehelerinde fetḥ ve ḳarāib ve şuhūd ṭarīki ile istimāʿ ve mūcebiyle ḥukm edüb Hind ve Zeyneb i terekeye vazʿ·ı yedden menʿėdüb Amr ıñ yedine ḥuccet vėrse ḥukmi nāfiẕ ve ḥucceti muʿtebere olur mu |
| El-Cevāb Olur |