| Başlık/Title: | Fetāvā-yı Minkarizade |
| Yazar/Author: | Minkarizade Yahya Efendi |
| Editör/Editor: | Abdurrahman Atcıl |
| Edisyon/Edition: | Elektronik edisyon/Electronic edition |
| Sorumluluk/Responsibility: | OTAP |
| Kapsam/Extent: | 55 fetva |
| Yayıncı/Publisher: | OTAP |
| Yazılış tarihi/Date of composition: | (d.1674) |
| Basılış tarihi/Date of print publication: | - |
| Telif/Copyright: | OTAP |
| Notlar/Notes: | This document is available in manuscript format in Milli Kütüphane, Ankara, Turkey (YZ A 3242 pp.336-342). |
| Metin kimlik no/Text ID number: | N/A |
| - 1. - |
| Mesˀele Ḳāżının ʿadāveti olan kimesne üzerine ḥükmü nāfiẕ olur mu |
| El-Cevāb Şerʿ·i şerīfe muvāfıḳ ise olur |
| - 2. - | |
| Mesˀele Zeyd iñ bir ẖuṣūṣa müteʿalliḳa daʿvāsına ʿAmr a biẕẕāt istimāʿ eyle deyü emr·i sulṭānī vārid olmuşiken ʿAmr Bekr i nāib naṣbedib Bekr ẖuṣūṣ·ı mezbūrı ḥükm eylese ḥükm nāfiẕ olur mu | |
| El-Cevāb Olmaz | |
| - 3. - |
| Mesˀele Hind in Zeyd ile bir ẖuṣūsa müteʿalliḳa daʿvāsı olub ʿAmr ḳāżıya terāfuʿ ėttiklerinde ḥaḳḳ Hind iñ yedinde oldugu şerʿan s̲ābit oldukdan soñra ʿAmr Hind e ḥükmetmeyüb teˀẖīr eylese ʿAmr a ne lāzım olur |
| El-Cevāb Ās̲im olub ʿazle müsteḥaḳḳ olur |
| - 4. - |
| Mesˀele Kenār ḳāżılarıñdan olub şöhret·i şāyiʿası olmayan Zeyd ḳāżı bir ẖuṣūṣa naḳl yazdıkda kendi ismini yazub babası ismini yazub ceddi ismini yazmasa ol naḳl ile ʿamel olunur mu |
| El-Cevāb Olunmaz |
| - 5. - |
| Mesˀele Zeyd medyūnı ʿAmr ı muʿṣıri ḥabs ittirüb lākin müteʿannit olmaġla mumātale idüb müddet·i medīd ḥabsde yatub deyni vėrmese ḥākim ʿAmr a menḳūlātını beyʿ eyle deyü emr idüb imtināʿėdicek ḳāżı Zeyd iñ menḳūlātını beyʿ ve s̲emeninden eda·i deyne kādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 6. - |
| Mesˀele Zeyd medyūnı ʿAmr ı ḥākim ḥabs ėttirdikde bir müddet murūr idüb ʿAmr ıñ iḳāmet ėttiġi beyyine ḥākim istimāʿ içün ḥabsden ne mikdār meks̲ ėtmek gerekdir |
| El-Cevāb Reˀy·i ḥākime müfevvażdır |
| - 7. - |
| Mesˀele Zeyd bir ẖuṣūṣu ʿAmr dan daʿvā ve ʿAmr inkār ittikde Zeyd iñ müddeʿāsına Bekr ve Bişr şehādet idüb ḳāżı baʿde el taʿdīl şehādetlerini ḳabūl ve ḥükm ėttikden soñra Bekr ve Bişr fāsıḳlar olduġu {s- }ābit olsa ḥükm·i mezbūr müntaḳıż olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 8. - |
| Mesˀele Zeyd medyūnı ʿAmr ı ḥākime bir müddet ḥabs ėttirdikden soñra ʿAmr ın ḥākim ḥużūrunda iflāsı s̲ābit olsa ḥākim Zeyd iñ ḥużūrunda Amr ı bilā kefīl iṭlāḳa ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 9. - |
| Mesˀele Zeyd fevt olub veres̲esi gaybet·i munḳaṭıʿa ile ġāibler olmaġla hākimü el şerʿ vaṣī naṣb ėttigi ʿAmr ıñ yüzüne Bekr Zeyd ẕimmetinde şu ḳadar aḳçe ḥaḳḳım vardır deyü daʿvā ve is̲bat ittikde ḥākim beyyinelerini ḳabūl ve ḥükm eylese saḥīḥ olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 10. - |
| Mesˀele Zeyd ʿAmr a olan deynine muḳırr olub edāda maṭli yoġiken ʿAmr Zeyd i teʿannüten ḥākime ḥabs ėttirmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 11. - |
| Mesˀele Zeyd şu ḳadar aḳçe medyūnı Amr ıñ eda·i deyne ḳudreti var iken mumāṭale ve mudāfaʿa eylese Zeyd ʿAmr ı ḥakime ḥabs ėttirmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 12. - |
| Mesˀele Zeyd·i sagīrin vaṣīsi Hind iñ muḥāsebesini görmege anası (?atası) Zeyneb ḥākime iʿlām ėttikde ḥākim Hind iñ birḳaç sene muḥāsebesini görmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 13. - |
| Mesˀele Zeyd iñ ʿAmr ẕimmetinde olan bin aḳçesini ṭaleb ėttikde ʿAmr edā ėttim deyüb lākin edāya şuhūdı ḥāżır olmasa ḳāżı ʿAmr a eda·i deyn eyle baʿdehū şuhūdun ḥāżır oldukda is̲bāt ėyle demege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 14. - |
| Mesˀele: Bir ḳażā ahālīsi ḳāżıları Zeyd e baʿżı ḥicec taḥrīr ėttirdiklerinde Zeyd e rıżālarıyla ecr·i mis̲linden ziyāde aḳçe vėrseler mezbūrlar ol ziyādeyi istirdāda ḳādir olurlar mı |
| El-Cevāb Olmazlar |
| - 15. - |
| Mesˀele Zeyd·i maḳtūlun veres̲esi ʿAmr a onu sen ḳatlettin deyü daʿvā ve is̲bāt idüb reˀy·i ḳāżı ile Bekr iñ ḥabsine vėrdüklerinde ʿAmr ı veres̲esi iẕinsiz ḥabsden iṭlāk eylese ʿAmr ı iḥżār içün Bekr e cebr olunur mu |
| El-Cevāb Olunur |
| - 16. - |
| Mesˀele Zeyd medyūnu ʿAmr ıñ maṭli olmagla ḥakime ḥabs ėttirmek istedikde ʿAmr ın sāir dāinleri menʿa ḳādir olurlar mı |
| El-Cevāb Olmazlar |
| - 17. - |
| Mesˀele Zeyd·i saġīrin malını babası ʿAmr velāyeten ḳabż idüb lakin ʿAmr müsrif ve mübeẕẕir olsa ḥākim Zeyd iñ malını Amr dan alub bir emīn kimesne yedine vazʿ itmeġe ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 18. - |
| Mesˀele Zeyd iñ anası Hind iñ ẕimmetinde ḳarżdan şu ḳadar aḳçesi olmaġla Zeyd deyn·i mezbūr içün Hind i ḥabsettirmeġe ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 19. - |
| Mesˀele Zeyd medyūnı ʿAmr ı deyni içün ḥākime ḥabs ėttirdikden soñra birḳaç kimesneler ḥākime Amr ıñ ʿasārını ẖaber vėrmeleri ile ḥākim ʿAmr ı iṭlāk eylese Zeyd ʿAmr ın yesārını is̲bāt idicek ʿAmr ı ḥabs ittirmeġe ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 20. - |
| Mesˀele Zeyd ḳāżı şurb·i ẖamr idüb sekrān iken deʿavī istimāʿ idüb ḥükm ėylese Zeyd e ne lāzım olur |
| El-Cevāb ʿAzl olunub tevbe ve ṣalāḥı ?āhir olunca taklid·i ḳażā olunmamak lāzım olur |
| - 21. - |
| Mesˀele Zeyd iñ mütemerrid olan ʿAmr ile daʿvāsı olmaġla ʿAmr ı şerʿa iḥżār içün Bekr i mübāşir alsa Bekr iñ ücreti Zeyd ve Amr dan ḳanḳısından olur |
| El-Cevāb ʿAmr dan olur |
| - 22. - |
| Mesˀele Zeyd mülk degirmanını ṣıḥḥatinde bir cihete vaḳf idüb lākin tescil·i şerʿī ve teslīm ila el mütevelli olmadın Zeyd fevt oldukda veres̲e vakfı naḳż içün Zeyd iñ mütevelli naṣb ittigi ʿAmr ile ḳāżıya murāfaʿa olduklarında ḳāżı Imām Ebu Yusuf ḳavli üzre vaḳfıñ ṣıḥḥatine ḥükm itse ḥükmi nāfiz olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 23. - |
| Mesˀele Zeyd iñ ʿAmr ile daʿvāsı içün ʿAmr a yemīn lāzım oldukda Amr ın yemīn billah etmeden mübālātı olmamaġla Zeyd ʿAmr a kadıya ....... yemin vėrdirmege ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Fi zemāninā olur |
| - 24. - |
| Mesˀele Bir belde ahālīsinden Zeyd ol belde ahālīsinden Amr ile belde·i mezbūrede vāki ʿakāra müteʿalliḳa daʿvāsında belde·i uẖrā ḳāżısı Bekr iñ ḥużūrunda terāfuʿ ittiklerinde ḥaḳḳ Zeyd iñ yedinde olduġu s̲ābit olmaġla Bekr ʿakār·ı mezbūrı Zeyd e ḥükm ėtse ḥükmi nāfiẕ olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 25. - |
| Mesˀele Müddeʿī ve müddeʿā ʿaleyhiñ kelāmlarını işitmeyen Zeyd·i aṣamma ḳażā cāiz olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 26. - |
| Mesˀele Bir ḳaṣabada ḳażı olan Zeyd iñ ʿazlinden soñra ʿAmr Zeyd den hāl·i ḳażañda benden bi ġayr·i ḥaḳḳ şu ḳadar aḳçemi aldıñ deyü daʿvā ėttikde Zeyd ʿAmr a Bekr iñ ẕimmetinde ol ḳadar aḳçesi s̲abit olmaġla ḥükmedib senden alub Bekr e teslīm etmişdim dise ḳavliyle tasdik olunur mu |
| El-Cevāb Olunur |
| - 27. - | |
| Mesˀele Muteʿaddid ḥākimi olan bir beldede Zeyd in ʿAmr ile daʿvāsı olmaġla Zeyd ʿAmr a seniñle Bekr ḳādıya varub murāfaʿa olalım didikde ʿAmr ben müddeʿa ʿaleyhim daʿvāmı istediġim ḥākime gördürürüm dimeġe ḳādir olur mu | El-Cevāb Olur |
| - 28. - |
| Mesˀele Zeyd medyūnı ʿAmr ı ḥabs ėttirdikden soñra ʿAmr bir müddet murūr idüb deynini vėrmese ʿAmr ın bir menzilinden ġayrı mālı olmıyıcak ẖākim ʿAmr a menzili beyʿ eyle deyü cebre ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 29. - |
| Mesˀele Zeyd Belgrad da sākin ʿAmr ẕimmetinde şu ḳadar aḳçe ḥaḳḳı olduġunu Edirne de ḳāżı olan Bekr in ḥużūrunda is̲bāt idüb nakl·i şerʿī aldıkdan soñra Bekr yazdıġı naḳilde Belgrad ḳāżısına ve sāir usūl ü nuvvābdan naḳl vārid vāṣıl olan efendilere deyü tahrīr idüb baʿdehū Zeyd ʿAmr ı Belgrad da bulamayub Belgrad a karīb aẖar diyarda buldukda naḳlin vurūdunı aẖar diyar ḳāżısı ḥużūrunda is̲bāt idüb meblaġ·ı mezbūrı ʿAmr dan almaġa ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 30. - |
| Mesˀele Zeyd ve ʿAmr bir ẖuṣūṣda Bekr iñ üzerine şehādet ėtdiklerinde Bekr ḳāżıya mezbūrlar şehādetlerinde kāẕib olmadıklarına yemīn ver deyü ilcāh eylese ḳāżı yemīn vermeġe ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Fī zemāninā olur |
| - 31. - |
| Mesˀele Zeyd ḳāżınıñ ʿAmr ile bir ẖuṣūṣa müteʿalliḳa daʿvāsına Zeyd iñ nāibi olan Bekr istimāʿ idüb ve ḥaḳḳ Zeyd iñ yedinde idiġi s̲ābit olmaġla ẖuṣūṣ·ı mezbūrı Zeyd e ḥükm eylese nāfiẕ olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 32. - |
| Mesˀele Bir beldede ḳāżı olan Zeyd in zevcesi Hind in Amr ile davası olmaġla Zeyd in nāibi Bekr e terāfuʿ ėtdiklerinde ḥaḳḳ Hind in yedinde oldugı s̲ābit olmagla Bekr {h- }uṣūṣ·ı mezbūrı Hind e ḥükm ėylese nāfiẕ olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 33. - |
| Mesˀele Zeyd e ʿadāvet·i dünyeviyye·i ?āhireleri olan ʿAmr ve Bekr bir ẖuṣūsda Zeyd üzerine şehādet ėttiklerinde ḳāżı ʿadāvet·i dünyeviyyelerine ālim iken şehādetlerini ḳabūl ve ḥükm eylese nāfiẕ olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 34. - |
| Mesˀele Zeyd emīriñ eyaletinde olan ḳażadan birinin ḳāżısı fevt oldukda Zeyd eyaletinde ḳāżı fevt olursa nāib naṣbına meˀzūn olmaġla Zeyd ʿAmr ı naṣbedib ʿAmr da ẖī baʿżı deʿavī istimāʿ ve ḥükm eylese nāfiẕ olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 35. - |
| Mesˀele Zeyd ḳāżı ʿAmr içün bir belde ḳāżısı Bekr e naḳl yazub naḳl Bekr e vāsıl olmadın Zeyd maʿzūl olsa Bekr naḳlin mūcebi ile ḥükmetmeġe ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 36. - |
| Mesˀele Hind iñ zevci Zeyd ẕimmetinde ḳarżdan şu ḳadar aḳçesi olub ṭaleb ėttikde Zeyd mumāṭale eylese Hind Zeyd i ḥabsettirmege kādir olur mu |
| El-Cevāb Olur lākin reˀy·i ḳāżı ile Zeyd daẖi zevcesini ḥabsettirmeġe baʿżı muʿteberātta taṣrīh olunmuşdur |
| - 37. - |
| Mesˀele Zeyd ḳāżı nāibi ʿAmr a Bekr iñ Bişr ile felan ẖuṣūsu istimāʿ ėtme dėmiş iken ʿAmr Bekr ile Bişr iñ ol ẖuṣūṣunu istimāʿ ve ḥükm eylese nāfiẕ olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 38. - |
| Mesˀele Zeyd deyni içün ḥabs olunub edāda teʿannüt etmekle ḳāżı Zeyd e emvālini beyʿ ve edā·i deyn eyle deyü tenbīh edub Zeyd yine imtināʿ eylese ḳāżı emvālini ne vechile beyʿ ider |
| El-Cevāb Evvela ʿurūzdan telef·i havf olan eşyāsını beyʿ ider vefā ėtmezse ʿakārını daẖī beyʿ idüb eda·i deyn ider |
| - 39. - |
| Mesˀele Zeyd iñ şu ḳadar aḳçe medyūnu ʿAmr Edirne de sākin olsa Zeyd ʿAmr da ol ḳadar aḳçesi olduġuna Isṭanbul ḳāżısından iḳāmet·i beyyine idüb Edirne ḳāżısına naḳl almak cāiz olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 40. - |
| Mesˀele Zeyd e bir ẖuṣūṣda yemīn lāzım oldukda Zeyd in yemīn billah ėtmeġe mübālātı olmamaġla ḳāżı ṣıfātullāhdan baʿżı ẕikr ile taġlīz idüb yemīn vėrmeġe ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 41. - |
| Mesˀele Zeyd ʿAmr dan bir ẖuṣūṣı daʿvā ve ʿAmr inkār ėtmekle Zeyd iñ müddeʿāsına Bekr ve Bişr şehādet ittiklerinde murāfaʿa oldukları ḳāżı baʿde el taʿdīl şehādetlerini ḳabūl ve ḥükm ėttikden soñra Bekr ve Bişr şehādetlerinden rucūʿ eylese ḥükm·i mezbūr münteḳıż olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 42. - |
| Mesˀele Zeyd ḳāżı ʿAmr dan Bekr e şu ḳadar aḳçe ḥükm edüb alıvėrdikden soñra Zeyd teʿammüden cūr idüb meblaġ·ı mezbūrı ʿAmr dan biġayr·i ḥaḳḳ alıvėrdim deyü ikrār eylese ʿAmr meblaġ·ı mezbūrı Zeyd den tażmīne kādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 43. - |
| Mesˀele Bir ḳaṣabada ḳāżı olan Zeyd den müddet·i sefer baʿîd olan belde ḳāżısına abd·i ābık daʿvāsında nakl·i şerʿī vārid olsa müddeʿā ʿaleyh olan Bekr naḳl ile ʿamel ėtmem asıl şāhid gelsün demeġe kādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 44. - |
| Mesˀele Zeyd cāriyesi Hind i beyʿė tmek içün ʿAmr a vekālet vėrüb ʿAmr da{h- }ī Bekr e şu ḳadar aḳçeye beyʿ ve teslīm ve ḳabż·ı s̲emen idüb s̲emenini Zeyd e teslīm ėttikden soñra Bekr aẖar diyāra gidüb ḥālen Hind ḥurretü el aṣlım deyü daʿvā ėttikde ḳāżı·ı mezbūr ʿAmr ı Bekr iñ tarafından vekīl naṣb idüb Hind iñ daʿvāsını ʿAmr ıñ üzerine istimāʿ idüb ḥürriyetine ḥükm eylese nāfiẕ olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 45. - |
| Mesˀele Zeyd ʿAmr ıñ medyūnu Bekr iñ nefsine kefīl oldukdan soñra Bekr aẖar diyara gitse Bekr iñ mekanı maʿlūm olıcak ʿAmr Zeyd e Bekr i iḥżār ve bana teslīm eyle deyü cebre ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 46. - |
| Mesˀele Zeyd medyūnu ʿAmr ı ḥākime habs ėttirdikde Zeyd ʿAmr ıñ boynuna zincīr ve ayaklarına bukaġ ı urdurmaġa ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 47. - |
| Mesˀele Ḳużāt zümresinden olub aʿmā olan Zeyd e taḳlīd·i ḳaża cāiz olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 48. - |
| Mesˀele Zeyd ʿAmr dan ẕimmetinde şu ḳadar ḥaḳḳım vardır deyü daʿvā ve ʿAmr meblaġ·ı mezbūrı saña bi el temām edā ettim deyü daʿvā ve Zeyd inkār ėdüb Amr ıñ müddeʿāsına sākin olduġu mıṣırda ḥāżır beyyinesi olmasa ʿAmr beyyinesini iḥżār içün istimhāl itdikde ḳāżıya imhāl itmek cāiz olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 49. - |
| Mesˀele Şehādete ehil olmayan ḳażāya ehil olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 50. - |
| Mesˀele Zeyd babası ʿAmr ẕimmetind olan şu ḳadar aḳçesi içün edāda mumāṭale ėder deyü ʿAmr ı ḥabs ėttirmeġe ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 51. - |
| Mesˀele Beledī olan Zeyd iñ askerī olan birḳaç kimesneler ile bir ẖuṣūṣa müteʿalliḳa daʿvāsı olmaġla Zeyd mezbūrları oldukları beldede hakim·i beledī olan Amr a götürüb murāfaʿa olmak istedikde ol kimesneler biz askerī ṭāifesinden olmaġla ḳāżıʿaskere murāfaʿa oluruz demeġe ḳādir olurlar mı |
| El-Cevāb Olurlar |
| - 52. - |
| Mesˀele Zeyd iñ ʿAmr ile bir ẖ us ū ṣ a müteʿalli ḳ a daʿvāsında Bekr ve Bişr şehādet ėttiklerinde birḳaç kimesneler ʿadāletlerine birḳaç kimesneler fısḳ u fesādlarına şehādet eylediklerinde ḳāżı cerh beyyinesiyle ʿamel itmeyüb Bekr ve Bişr in şehādetlerini ḳabūl ve ḥükm eylese ṣaḥīḥ olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |
| - 53. - |
| Mesˀele Zeyd ʿAmr dan Bekr ḳāżı ḥużūrunda ẕimmetinde ḳarż dan şu ḳadar aḳçe ḥaḳḳım vardır deyü daʿvā ve ʿAmr inkār ėttikde Zeyd iñ müddeʿasına Bekr ve Bişr şehādet idüb baʿde el taʿdīl ve el teẕkiye şehādetlerini ḳabūl ve ḥükmettikden soñra Zeyd ben daʿvāmda kāẕibim ve şāhitlerim daẖī kāẕiblerdir deyü ikrār eylese ḥükm·i mezbūr bāṭıl olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 54. - |
| Mesˀele Istiẖlafa meˀẕūn olan Zeyd ḳāżınıñ nāibi ʿAmr daẖī uẖrā nāib naṣbına ḳādir olur mu |
| El-Cevāb Olur |
| - 55. - |
| Mesˀele Zeyd ve ʿAmr bir ẖuṣūṣda Bekr üzerine şehādet ėttiklerinde ḳāżı Zeyd ve ʿAmr ın baʿde el taʿdīl ve el teẕkiye şehādetlerini ḳabūl ve ḥükmettikden soñra Bekr Zeyd ve ʿAmr fāsıklardır deyü ikāmet·i beyyine eylese hükm·i ol müntaḳıż olur mu |
| El-Cevāb Olmaz |